سعید نجفی؛ حبیب نظرنژاد؛ هدیه محمدنژاد
چکیده
با توجه به اینکه بیشتر مطالعات صورت گرفته در زمینه فرسایش و رسوب در کشور با کارفرمایی ادارات کل منابع طبیعی استانی و پیمانکاری شرکتهای مطالعاتی و اجرایی و با استفاده از مدل نیمهکمی MPSIAC صورت گرفته است، بنابراین، در این پژوهش بررسی نتایج حاصل از مطالعات فرسایش و رسوب با استفاده از مدل MPSIAC در گستره استان آذربایجان غربی مد نظر ...
بیشتر
با توجه به اینکه بیشتر مطالعات صورت گرفته در زمینه فرسایش و رسوب در کشور با کارفرمایی ادارات کل منابع طبیعی استانی و پیمانکاری شرکتهای مطالعاتی و اجرایی و با استفاده از مدل نیمهکمی MPSIAC صورت گرفته است، بنابراین، در این پژوهش بررسی نتایج حاصل از مطالعات فرسایش و رسوب با استفاده از مدل MPSIAC در گستره استان آذربایجان غربی مد نظر قرار گرفت. نتایج نشان داد که طی حدود سه دهه گذشته ۷۶ حوزه آبخیز استان با وسعت تقریبی ۴۱۰۰ کیلومتر مربع با استفاده از روش MPSIAC از نظر فرسایش و رسوب مورد مطالعه قرار گرفته است، بهطوریکه برای بخشهای شمالی، مرکزی و جنوبی استان بهترتیب میانگین فرسایشی معادل ۹۵/۱۳، ۳۰/۱۶ و ۵۹/۱۵ تن در هکتار در سال و میانگین مقدار رسوب بهترتیب مقادیر 5.39، 5.64 و 6.09 تن در هکتار در سال برآورد شده است. این در حالی است که با بررسی جزئیترِ مقاومت واحدهای سنگشناسی به فرسایش در حوزههای آبخیز مورد مطالعه و همچنین، دو عامل مهم دیگر از قبیل پوشش گیاهی و نوع کاربری از بین نه عامل مورد توجه در روش MPSIAC، اعتماد به نتایج منتج از این روش را کاهش میدهد. از طرفی، بهعنوان یکی از ضعفهای بزرگ در این مدل ابتدا رسوب ویژه و نسبت تحویل رسوب مورد تخمین قرار گرفته، از طریق آنها فرسایش ویژه نیز بهعنوان یکی از نیازمندیهای مهم در مدیریت فرسایش و رسوب مورد برآورد قرار میگیرد که نتایج را بیش از پیش دچار تردید میکند. بر همین اساس بهعنوان یکی از نتایج کلی، پیشنهاد میشود که سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور استفاده از مدلهای خانواده USLE بهویژه مدل RUSLE را بهجای مدل MPSIAC، دستکم در برآورد فرسایش، در شرح خدمات مربوطه جایگزین کند و اجرای این مهم نیز از سوی ادارات کل منابع طبیعی استانی جدی گرفته شود.