فریدون سلیمانی؛ محمد‌حسین مهدیان؛ مجید حیدری‌زاده
چکیده
به‌دلیل محدودیت منابع آبی در کشور، آب زیرقشری و یا زیر بستر رودخانه‌های فصلی از اهمیت زیادی برخوردار است. این منابع آبی در محل‌هایی که دارای خصوصیات خاصی باشند، از طریق احداث سدهای زیرزمینی، استحصال و مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌منظور استفاده از آب‌های زیرقشری، ضروری است تا ابتدا برآوردی با دقت مناسب از این پتانسیل آبی ...
بیشتر
به‌دلیل محدودیت منابع آبی در کشور، آب زیرقشری و یا زیر بستر رودخانه‌های فصلی از اهمیت زیادی برخوردار است. این منابع آبی در محل‌هایی که دارای خصوصیات خاصی باشند، از طریق احداث سدهای زیرزمینی، استحصال و مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌منظور استفاده از آب‌های زیرقشری، ضروری است تا ابتدا برآوردی با دقت مناسب از این پتانسیل آبی به‌عمل آید. لذا، هدف این پژوهش، برآورد جریان زیرقشری با استفاده از مدل Salas است که مبتنی بر بیلان هیدرولوژیکی می‌باشد. در این رابطه، داده‌ها و اطلاعات هواشناسی و هیدرومتری 15 ایستگاه اخذ شد و با ارزیابی و بازدیدهای میدانی، دو ایستگاه هیدرومتری در حوزه‌های آبخیز آبگلال و مرغاب به‌عنوان ایستگاه مناسب انتخاب شدند. در این ایستگاه‌ها با استفاده از مدل یاد شده، بیلان جریان زیرقشری محاسبه شد. نتایج نشان داد که در حوزه آبخیز آبگلال، از کل مقدار بارش، 73 درصد از آن به‌صورت تبخیر و تعرق به جو بازگشته و 11 درصد از آن در سطح حوضه نفوذ کرده و تنها مقدار 16 درصد آن به رواناب تبدیل شده و از حوضه خارج می‌شود. همچنین، در حوزه آبخیز مرغاب بیشینه مقدار بارندگی از طریق رواناب سطحی از حوضه خارج می‌شود، به‌طوری که ضریب رواناب معادل 58.7 درصد محاسبه شده است. در این حوضه، از کل مقدار بارش میزان 41.2 درصد در سطح حوضه نفوذ کرده و 29.9 درصد آن به‌صورت تبخیر و تعرق و 27.4 درصد آن به داخل زمین نفوذ می‌کند. با در نظر گرفتن مساحت 151.6 کیلومتر مربعی حوضه آبگلال، سالانه حدود 8.4 میلیون مترمکعب آب به‌صورت جریانات زیرقشری از حوضه خارج می‌شود. با توجه به مساحت 664.3 کیلومتر مربعی حوضه مرغاب نیز سالانه حدود 250 میلیون متر مکعب آب به‌صورت جریانات سطحی و حدود 43 میلیون مترمکعب به‌صورت جریانات زیرقشری از حوضه خارج می‌شود. همچنین، ارزیابی مدل در هر دو ایستگاه با استفاده از آماره‌های جذر میانگین مربع خطای نسبی، ضریب نش-ساتکلیف و میانگین قدر مطلق خطا صورت گرفت که به‌ترتیب میزان این آماره‌ها در ایستگاه مرغاب برابر 2.53، 0.53، 10.08 و برای ایستگاه آبگلال برابر 0.97، 0.32 و 8.9 به‌دست آمد.
