حمزه نور؛ امین صالح پور جم؛ سید حسین رجائی
چکیده
میزان مشارکت جوامع محلی در طرحهای آبخیزداری عامل مهمی در موفقیت و یا شکست این پروژه‌ها می‌باشد. با این حال، عوامل موثر در مشارکت مردم از دیدگاه بهره‌برداران و کارشناسان در حوزه‌های آبخیز مختلف، متفاوت است و تا کنون، به‌صورت همزمان مطالعه نشده است. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی مقایسه‌ای عوامل موثر بر مشارکت مردم ...
بیشتر
میزان مشارکت جوامع محلی در طرحهای آبخیزداری عامل مهمی در موفقیت و یا شکست این پروژه‌ها می‌باشد. با این حال، عوامل موثر در مشارکت مردم از دیدگاه بهره‌برداران و کارشناسان در حوزه‌های آبخیز مختلف، متفاوت است و تا کنون، به‌صورت همزمان مطالعه نشده است. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی مقایسه‌ای عوامل موثر بر مشارکت مردم در آبخیز عمارت از دیدگاه آبخیزنشینان و همچنین، کارشناسان است. در این تحقیق، عوامل موثر بر عدم مشارکت مردم در طرحهای آبخیزداری در قالب چهار شاخص اقتصادی، اجتماعی، آموزش و ترویج و طراحی-اجرا و 14 زیر شاخص طبقه‌بندی شدند. در ادامه، با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی و نیز آزمون فریدمن، شاخص‌ها و زیرشاخصهای موثر بر عدم مشارکت مردمی در طرحهای آبخیزداری اولویت‌بندی شد. در نهایت، برای بررسی همسویی دو دیدگاه در میزان اهمیت زیرشاخص‌ها، آزمون کلموگروف-اسمیرنف دو نمونه‌ای به‌کار برده شد. نتایج نشان داد که در حوزه آبخیز عمارت از منظر خبرگان و بهره‌برداران، شاخص اقتصادی نقش بیشتری را در عدم مشارکت مردم نسبت به سایر شاخص‌ها دارد. نتایج رتبه‌بندی زیرشاخص‌ها از منظر جوامع محلی و کارشناسان نشان داد، به‌ترتیب زیرشاخصهای "نادیده گرفتن منافع مردم به‌عنوان انگیزه اقتصادی مستقیم" و "عدم آموزش ساکنان حوضه در خصوص طرح‌ها" بیشترین اهمیت در عدم مشارکت مردم را دارند. با این حال، بیشترین اختلاف میزان اهمیت عوامل از منظر دو گروه کارشناسان و جوامع محلی، مربوط به زیرشاخصهای "نادیده گرفتن منافع مردم به‌عنوان انگیزه اقتصادی مستقیم" و "عدم مشورت با جوامع محلی (شورای روستا) در نیازسنجی پروژه" است. نتیجه کلی، این‌که اجرای پروژه‌های چند منظوره و در نظر داشتن منافع آبخیزنشینان و نظرسنجی از جوامع محلی، به همراه آموزش بهره‌برداران می‌تواند زمینه‌ساز جلب مشارکت فعال مردم در پروژه‌های آبخیزداری حوضه شود.
امین صالح پور جم؛ فهیمه رسولی؛ امیر سررشته‌داری؛ جمال مصفایی؛ محمد کیا کیانیان
چکیده
مشارکت مردمی در اجرای عملیات منابع طبیعی، از جمله رویکردهایی است که ضامن تحقق اهداف و موفقیت طرح‌ها است. در این پژوهش، با تکیه بر تجارب کارشناسی و بر اساس عملیات مختلف منابع طبیعی اجرا شده در حوزه‌های آبخیز مشرف به شهر تهران، شاخص‌ها و زیرشاخصهای اجتماعی موثر در عدم مشارکت مردمی در قالب سه شاخص و 10 زیرشاخص شناسایی ...
بیشتر
مشارکت مردمی در اجرای عملیات منابع طبیعی، از جمله رویکردهایی است که ضامن تحقق اهداف و موفقیت طرح‌ها است. در این پژوهش، با تکیه بر تجارب کارشناسی و بر اساس عملیات مختلف منابع طبیعی اجرا شده در حوزه‌های آبخیز مشرف به شهر تهران، شاخص‌ها و زیرشاخصهای اجتماعی موثر در عدم مشارکت مردمی در قالب سه شاخص و 10 زیرشاخص شناسایی و تعیین شد. نتایج حاصل از اولویت‌بندی شاخص‌های اجتماعی موثر در عدم مشارکت مردمی در طرحهای منابع طبیعی مبتنی بر اوزان به‌دست آمده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP مبتنی بر پرسش‌نامه خبرگان نشان می‌دهد که شاخص‌های نامطلوبیت رفتاری با وزن نهایی 0.623 و نامطلوبیت دموگرافیک با وزن نهایی 0.130، به‌ترتیب بیشینه و کمینه اولویت را به‌خود اختصاص داده‌اند، بهطوری که رتبه‌بندی شاخص‌ها مبتنی بر اوزان به‌دست آمده، به‌ترتیب اهمیت از بیشینه به کمینه به‌صورت شاخص نامطلوبیت رفتاری، مشکلات فرهنگی و نامطلوبیت دموگرافیک است. همچنین، نتایج حاصل از رتبه‌بندی زیرشاخص‌ها بر اساس آزمون رتبه‌های دبلیو کندال نشان‌دهنده تفاوت نقش زیرشاخصهای اجتماعی مؤثر بر عدم مشارکت مردمی در طرحهای منابع طبیعی است. بهطوری که زیرشاخص عدم اطمینان مردم در اثربخشی نظراتشان با میانگین رتبه 6.80 و زیرشاخص پایین بودن سطح سواد و آگاهی با میانگین رتبه 3.16 به‌ترتیب بیشینه و کمینه میانگین رتبه را به خود اختصاص داده است. نتایج پژوهش، نشان‌دهنده نقش اصلی شاخص عدم اعتماد مردمی به‌عنوان مرجح‌ترین شاخص مؤثر بر عدم مشارکت مردمی است. بهطوری که، زیرشاخصهای عدم اطمینان مردم در اثربخشی نظراتشان و عدم اعتماد نسبت به تداوم پروژه‌ها به‌علت اجرای نیمه‌کاره طرح‌ها دو اولویت نخست را به‌خود اختصاص داده‌اند. همچنین، زیرشاخص کمبود نیروی جوان در روستاها در نتیجه مهاجرت به شهرها از شاخص نامطلوبیت دموگرافیک و نیز زیرشاخص نبود یا کم‌رنگ بودن فرهنگ مشارکت از شاخص مشکلات فرهنگی به‌عنوان مهمترین زیرشاخصهای اجتماعی مؤثر در عدم مشارکت مردمی رتبه‌بندی شدند.
