علی باقریان کلات؛ غلامرضا لشکری‌پور؛ محمد غفوری؛ ناصر حافظی‌مقدس؛ غلامعلی گزنچیان؛ رضا غفوریان
چکیده
در سال‌های اخیر فعالیت مزارع پرورش ماهی در حاشیه رودخانه ارتکند کلات گسترش قابل ملاحظه‌ای یافته است. در این‌گونه فعالیت‌ها چنان‌چه ضوابط زیست‌محیطی رعایت نشود، ممکن است پیامدهای زیان‌باری را برای اکوسیستم رودخانه در پی داشته باشد. در این پژوهش، به‌منظور بررسی تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب رودخانه ارتکند کلات در استان خراسان ...
بیشتر
در سال‌های اخیر فعالیت مزارع پرورش ماهی در حاشیه رودخانه ارتکند کلات گسترش قابل ملاحظه‌ای یافته است. در این‌گونه فعالیت‌ها چنان‌چه ضوابط زیست‌محیطی رعایت نشود، ممکن است پیامدهای زیان‌باری را برای اکوسیستم رودخانه در پی داشته باشد. در این پژوهش، به‌منظور بررسی تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب رودخانه ارتکند کلات در استان خراسان رضوی که متاثر از ورود پساب مزارع پرورش ماهی قزل‌آلا در این رودخانه می‌باشد، بررسی‌های لازم در هفت ایستگاه مورد مطالعه قرار گرفت. برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی و زیستی آب رودخانه، طی یک سال و در چهار فصل مختلف اندازهگیری شد. نتایج آنالیز نمونهها نشان داد، دامنه مقدار متوسط پارامترها در ایستگاه‌های مطالعاتی در مدت بررسی، برای دما بین 13.3 تا 15 درجه سانتی‌گراد، اسیدیته 7.9 تا 8.1، هدایت الکتریکی بین 354 تا 732 میلی‌موس بر سانتی‌متر، اکسیژن محلول ((DO بین 8.4 تا 9.6 میلی‌گرم در لیتر و برای اکسیژن مورد نیاز زیستی (BOD5) و اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD)به‌ترتیب بین یک تا 3.7 و 2.5 تا 13.9 میلی‌گرم در لیتر متغیر بود. بررسیها نشان داد، از نظر مکانی در ایستگاه‌های مورد بررسی به طرف پایین‌دست رودخانه، افزایش پارامترهای BOD5 و COD در سطح یک درصد معنی‌دار است. ضمناً کاهش میزان اکسیژن محلول از نظر زمانی یعنی در فصول مختلف سال در سطح یک درصد معنی‌دار می‌باشد. بررسیها نشان داد، تغییرات پارامترهای BOD5، COD و DO عمدتاً متاثر از تغییر شرایط محیطی و شدت فعالیت مزارع پرورش ماهی می‌باشد. هرچند که در پساب مزارع پرورش ماهی در شرایط کنونی مقادیر پارامترهای BOD5 و COD پایین‌تر از حد مجاز استانداردهای محیط‌زیست می‌باشد، بدیهی است با گسترش فعالیت مزارع پرورش ماهی قزل‌آلا و با تخلیه مستقیم پساب این مزارع به آب رودخانه، مشکلات زیست‌محیطی رودخانه افزایش خواهد یافت.
رضا غفوریان؛ حسین ثنایی‌نژاد؛ نجفقلی غیاثی؛ ابوالقاسم دادرسی؛ جواد ایزی
چکیده
تعیین شیب حوزه‌های آبخیز از نیازهای اساسی اکثر طرحهای عمرانی و حفاظت آب و خاک است. روش‌ها و روابط متعددی برای تعیین این عاملارائه شده است. روش‌های جاستین، شبکهبندی، طول خطوط تراز (هورتون)، هشت نقطهای، منحنی شیب متوسط و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، بیش از سایر روش‌ها برای تعیین شیب متوسط یک حوزه آبخیز در طرحها مورد ...
بیشتر
تعیین شیب حوزه‌های آبخیز از نیازهای اساسی اکثر طرحهای عمرانی و حفاظت آب و خاک است. روش‌ها و روابط متعددی برای تعیین این عاملارائه شده است. روش‌های جاستین، شبکهبندی، طول خطوط تراز (هورتون)، هشت نقطهای، منحنی شیب متوسط و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، بیش از سایر روش‌ها برای تعیین شیب متوسط یک حوزه آبخیز در طرحها مورد استفاده قرار میگیرند.کارشناسان بر اساس تجربه از یکی از این روش‌ها استفاده کرده و مقدار شیب را تعیین می‌نمایند. بررسی‌های انجام شده نشان‌داده است که نتایج حاصله از کاربرد روش‌های مختلف تعیین شیب برای یک حوزه آبخیز، با یک‌دیگر اختلاف چشم‌گیر داشته است. به منظور دستیابی به دقیقترین روشی که مقدار شیب متوسط یک منطقه را نسبت به سایر روش‌ها ارائه دهد، لازم است که نتایج حاصل از روش‌های فوق‌الذکر با مقدار به دست آمده از اندازهگیری مستقیم شیب در صحرا مقایسه شود.در این راستا و در این تحقیق، سه منطقه با مقیاس‌های متفاوت در نقاط مختلف استان خراسان، در نظر گرفته شد. تعداد هفت دامنه بر روی این سه منطقه، انتخاب و مقدار شیب هر یک از دامنه‌های 7 گانه از روش‌های مختلف تعیین شد. سپسمقدار شیب توسط دوربین نقشهبرداری به طور مستقیم در صحرا اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تعیین شیب از روابط و روش‌های تجربی با مقدار به دست آمده از اندازهگیری مستقیم، برای دامنه‌های انتخابی مورد مقایسه قرار گرفت. برای مقایسه از آزمون T جفتی (Paired-Samples T test) استفاده شد. نتایج حاصله نشان‌داد که روش هورتون دقیقترین روش تعیین شیب متوسط برای عرصه ها و حوزه‌های آبخیز است. روش‌های جاستین و GIS در رتبه بعدی دقت تعیین شیب، در مقایسه با اندازه گیری مستقیم این عامل در صحرا هستند.
عبدالصالح رنگ‌آور؛ غلامعلی گزانچیان؛ حسن انگشتری؛ رضا غفوریان
دوره 1، شماره 4 ، بهمن 1388، ، صفحه 259-265
چکیده
رسوب‌گذاری مواد معلق سیلاب‌ها بر روی اراضی سنگلاخی و درشت دانه مناطق گرم و خشک، باعث تغییراتی در بافت، ساختمان، افزایش عمق و حاصل‌خیزی آن‌ها می‌شود. به‌منظور بررسی اثر پخش سیلاب بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، عرصه پخش سیلاب جاجرم در استان خراسان انتخاب شد. این عرصه در مخروط افکن‌های با شیب عمومی 0.75% تا یک در صد ...
بیشتر
رسوب‌گذاری مواد معلق سیلاب‌ها بر روی اراضی سنگلاخی و درشت دانه مناطق گرم و خشک، باعث تغییراتی در بافت، ساختمان، افزایش عمق و حاصل‌خیزی آن‌ها می‌شود. به‌منظور بررسی اثر پخش سیلاب بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، عرصه پخش سیلاب جاجرم در استان خراسان انتخاب شد. این عرصه در مخروط افکن‌های با شیب عمومی 0.75% تا یک در صد قرار گرفته، متوسط بارندگی سالانه آن 146.3 میلی‌متر برآورد شده است و اقلیم آن خشک تا فرا خشک است. در سال‌های 1374 تا 1378 قبل از سیلاب‌گیری عرصه، در سه نوار اولیه شبکه، هفت پروفیل حفر شد. از افقهای قابل تشخیصA ، C و عمق صفر تا سی سانتی‌متری (حدود ضخامت لایه شخم در زراعت‌های سیلابی) نمونه‌برداری شد. کمیت عوامل موثر در خصوصیات خاک در آزمایشگاه تعیین شد. پس از سه نوبت سیل‌گیری، نمونه‌برداری مجدد از همان مکان‌ها انجام و آزمایش‌ها تکرار شد. داده‌های حاصل از آزمایش‌ها در هر یک از افق‌ها و نوارهای پخش، برای مقایسه عوامل مختلف، قبل و بعد از پخش سیلاب بر اساس آزمون t و مقایسه تاثیر کلی سیلاب به صورت اسپلیت بلوک با سه تکرار تحلیل شد. تجزیه واریانس نمونهها نشان داد که پخش سیلاب بر روی نسبت شن، رس، مقدار مواد آلی، بیکربنات در سطح (5%› p) و کلسیم، منیزیم، کلر، سدیم، نسبت جذب سدیم و هدایتالکتریکی در سطح (1%› p) مؤثر و بین نمونه‌های قبل و بعد از پخش سیلاب اختلاف معنی‌داری وجود داشت. مقایسه میانگین کمیت عوامل شوری خاک، کلسیم و منیزیم در افقهای A و C و لایه شخم، در قبل و بعد از پخش سیلاب تنها، در لایه شخم اختلاف معنی‌دار را نشان داد. نسبت شن به رس و شن به سیلت در افق A کاهشی را نسبت به افق C و لایه شخم نشان داد. ضمن آنکه پخش سیلاب در دیگر ویژگی‌های خاک موثر نبود. نتایج این تحقیق مربوط به سه نوبت سیل‌گیری در عرصه است. باتوجه به نتایج حاصل از این بررسی و افزایش برخی از املاح به خاک در اثر پخش سیلاب، لزوم تحقیقات و بررسی‌های بیشتر را طلب می‌کند.
